هشتاد و هشت – نمای نزدیک

گردآورنده: امین انصاری

اتفاقات سال هشتاد و هشت و آنچه پس از آن و تحت تاثیر مکالمه‌ی ناهموار میان حکومت و «جنبش سبز» شکل گرفت، تبدیل به نقطه‌ی عطفی در بعد سیاسی و اجتماعی زندگی من شد. تاثیرات آن دوران را می‌شود در سه رمان شکار (۱۳۹۰)، والس با آبهای تاریک (۱۳۹۲) و ناپیدایی (۱۳۹۵) نیز یافت. ایده‌ی اولیه‌ی پروژه‌ی «هنر سبزها» هم در بهبهه‌ی اعتراضات پس از انتخابات شکل گرفت؛ همان‌وقت که از در و دیوار دنیای مجازی پوستر، کلیپ و کاریکاتور بر ما می‌بارید؛ همان‌وقت که همهمه‌ی فزاینده‌ی دوران راه را بر تحلیل درست موقعیت و رسیدن به درک و کنشی درخور بسته بود. این ایده را به استرالیا آوردم و با حمایت مالی دانشگاه فلیندرز و در قالب موضوع پژوهش مقطع دکترا پیگیری‌اش کردم. وبسایت «هنر سبزها» (greens-art.net) قسمت خلاقه‌ی این پروژه است که در ماه می سال 2013 از آن رونمایی شد. در زمان نگارش این مقدمه، این وبسایت جامع‌ترین آرشیو و نمایشگاه آنلاین از آثار هنری تولید‌شده توسط هنرمندان حرفه‌ای وآماتور و همچنین اسناد مکمل مربوط به جنبش سبز به حساب می‌آید. بیش از سه هزار اثر از هنرمندان ایرانی و غیر ایرانی، در بیست و چهار مقوله (برای نمونه: عکس، کاریکاتور، ترانه و غیره) در این مجموعه دسته‌بندی شده و همراه با اطلاعاتی که تا کنون امکان جمع‌آوری آنها بوده در اختیار عموم قرار گرفته‌اند. لازم به ذکر است که کلیه‌ی اطلاعات موجود در این وبسایت به صورت دو زبانه عرضه شده است.

هدف اصلی از انجام این پژوهش و به خصوص راه‌اندازی بخش خلاقه‌ی آن، حفاظت از اسنادی است که به نحوی راویتگر قسمتی انکارناپذیر و درخور تاملی از تاریخ اجتماعی و سیاسی معاصر ایران بوده‌اند. وجود چنین پایگاهی از طرفی به پژوهشگران و مخاطبین علاقمند این فرصت را خواهد داد که در آینده‌ی دور یا نزدیک امکان مراجعه به قسمتی از اسناد تولید‌شده توسط دو طرف درگیر در آن مناقشه‌ی داخلی و در نتیجه امکان تحلیل بهتر موقعیت پیش آمده را داشته باشند. مُصرانه بر این باورم که آنچه در اثر بازدید از این آرشیو آنلاین در ذهن مخاطب نقش می‌بندد، داستانی است واقعی و یگانه، مبتنی بر تفسیر خالقان این آثار از آنچه بر ما گذشت؛ روایتی تا حد امکان وارسته از تمایلات حزبی یا گرایشات سیاسی یک‌جانبه و متعصب.

ابتدا قرار بود هشتاد و هشت – نمای نزدیک به صورت یک کتاب یکی دو سال پیش بیرون بیاید. به دلایلی شخصی امکانش فراهم نشد. مجموعه‌ی الکترونیکی که پیش چشمان شماست، گلچینی از مصاحبه‌هایی‌ست که پس از راه‌اندازی وبسایت هنر سبزها با برخی از هنرمندان، اصحاب رسانه و اهالی دانشگاه انجام داده‌ام. دلیل انجام این مصاحبه‌ها، ثبت قسمتی از تحلیل‌های مربوط به موضوع این پروژه است. با پرسیدن سوالات مشابه از این چهره‌ها، سعی بر آن داشتم تا تصویری از تنوع ایده‌های موجود در مورد جنبش سبز را به مخاطب ارائه بدهم. خصوصیت مشترک مصاحبه‌شوندگان اما، اقامت اختیاری یا اجباری آنها خارج از مرزهای ایران است. این مسئله به مخاطب داخلیِ این مصاحبه‌ها این فرصت را می‌دهد که دیدی دقیق‌تر نسبت به تفکرات موجود در باب این دغدغه‌ی مشترک ساکنین بیرون و درون مرزهای ایران پیدا کند. امیدوارم خواننده ی این مجموعه مصاحبه‌ها، به دور از تقسیم‌بندی‌هایی جزم‌اندیشانه‌‌ی رایج، این گفتگوها را به مثابه امکانی برای تامل و بازاندیشی در مورد سوژه‌ی این تحقیق درک کند.

مایلم نهایت قدردانی ام را نسبت به دوستان بزرگواری که دعوتم را برای انجام مصاحبه پذیرفته‌اند ابراز کنم. متاسفانه در این مجموعه استفاده از مصاحبه‌هایی که در آن مصاحبه‌شونده منعی برای استفاده و انتشار نام حقیقی خود داشت، امکانپذیر نبود. مطمئنن از محتوای به دست آمده در گوشه‌های دیگری از این پژوهش استفاده خواهد شد. از آن دسته از دوستان که در راه رسیدن به مصاحبه‌شوندگان و برقراری ارتباطات لازم همراهی‌ام کردند نیز بسیار متشکرم.

تذکر: استفاده از محتوای این مطالب تنها با ذکر منبع بلامانع است.