این مصاحبه در «روزآنلاین» منتشر شده است.
بهاره خسروی
وبسایت “هنر سبزها“، نمایشگاهی مجازی از آثار هنری خلق شده پیش و پس از انتخابات ۱۳۸۸ است؛ پروژه ای علمی پژوهشی با هدف حفظ میراث هنری خلق شده در جنبش سبز.
در بخش توضیح این وبسایت، جنبش سبز ” مجموعه ی اعتراضات مردمی به نتیجه ی انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۸۸ ” تعریف شده و در ادامه نوشته شده است: “هنر سبزها به مجموعه ای از آثار هنری خلق شده در بازه ی زمانی پیش و پس از انتخابات (۱۳۹۰-۱۳۸۸) می پردازد. آثار جمع آوری شده در این پایگاه، تنها قسمتی از کل آثاری است که در محیط های مجازی منتشر شده اند. معیار انتخاب آنها تنها تولید شدن برای حمایت از جنبش سبز نبود؛ بسیاری از آثاری که به هر شکلی مورد استفاده ی حامیان این جنبش بوده اند نیز، در این مجموعه جمع آوری شده اند. در این نمایشگاه دائمی آنلاین، جدای از طبقه بندی آثار هنرمندان حرفه ای، آماتور و شهروند-خبرنگاران، منابعی به منظور تقویت مباحثات نظری پیرامون مبارزه و پایداری به وسیله ی هنر ارائه خواهد شد. از جمله ی این منابع، مصاحبه هایی است که با اهالی فن، هنرمندان و مخاطبین عادی انجام شده و به صورت طبقه بندی شده در اختیار شما بازدیدکننده ی عزیز قرار گرفته است.”
مدیر این پروژه ی پژوهشی امین انصاری است. وی که پس از به پایان رساندن دوره‌ی کارشناسی در رشته مهندسی نرم افزار، تحصیلات خود را در رشته‌ی ادبیات نمایشی ادامه داده است، دست به انجام پژوهش‌هایی در رابطه با زمینه های مشترک هنر و فناوری‌های دیجیتال زد. به گفته او، وبسایت “هنر سبزها” بخش عملی پروژه ی دکترای او در شاخه ی مطالعات هنر و رسانه ی نوین است که “حدود سه سال است که بی وقفه مشغول اش هستم”. امین انصاری در حال حاضر در کشور استرالیا مشغول به تحصیل در مقطع دکتری رشته‌ی هنر رسانه‌های دیجیتال است. درباره شکلی گیری این وبسایت و نحوه مدیریت آن با او گفت و گویی کرده ایم که در زیر می‌خوانید.
4 سال از شکل گیری جنبش سبز گذشته است. جرقه اصلی راه اندازی این سایت چه زمانی به ذهن شما رسید.
حدود 2 سال است که از ایران خارج شده ام. همه ی دوران پیش و پس از انتخابات، از دوره ی تبلیغات تا شروع اعتراضات و شکل گیری این جنبش را به چشم دیدم. و البته نه فقط در مقام یک ناظر که خودم هم به وضعیتی که پیش آمده بود، مثل همه ی شهروندان دیگر اعتراض داشتم. این تصایر و اتفاقاتی که درونشان نقل می شوند، برای من یک آثار هنری انتزاعی نیستند، که خیلی هاشان خاطره اند. از طرفی، من اعتقاد دارم هر کاری از دست هر آدمی بر نمی آید. زندگی من حدود 12 سال است که با هنر پیوند خورده، آن زمان هم البته دانشجوی ادبیات نمایشی بودم. خوب، طبیعتا، آدمی مثل من که دردی هم داشته باشد به فکر انجام کاری در حد بضاعتش می افتد. من با خیلی از این آثار آن زمان زندگی کردم و همیشه کارهای هنری را تنها چیزی می دانستم که ممکن است آن همه شور، انرژی و مطالبات و البته درد را درست و بی کم و کاست به آینده ی تاریخ منتقل کنند. یک سالی از شروع اعتراضات نگذشته بود که ایده ی حفظ و نگهداری از این آثار در ذهنم جان گرفت.
ایا این سایت به صورت گروهی اداره می شود یا خود شما به تنهایی آن را اداره می کنید؟
خیر، این یک کار انفرادی است. در واقع قسمت عملی پروژهشی دکترای خودم را در شاخه ی مطالعات هنر و رسانه ی نوین به این ایده اختصاص دادم و حدود سه سال است که بی وقفه مشغول اش هستم. این را هم یادآور شوم که آنچه امروز از کلیت این پروژه در این وبسایت در اختیار عموم قرار گرفته، تنها قسمتی از خروجی نهایی این پروژه ی پژوهشی است.
سایت هنر سبزها به تشکل یا گروه خاصی وابستگی مالی دارد؟
باز هم پاسخ “خیر” است. تمام هزینه های مربوط به راه اندازی و نگهداری این وبسایت به صورت شخصی و از طریق همه ی مجراهای متداولی که برای هر دانشجویی وجود دارند، و البته به سختی بسیار فراهم شده اند.
جمع آوری این اثار چگونه صورت گرفت و چقدر زمان برای آن صرف شد؟
همانطور که گفتم ایده ی این پروژه وقتی که در ایران زندگی می گرفتم پا گرفت و مطالعاتش را هم همانجا شروع کردم. اما جمع آوری اطلاعات در عمل ممکن نبود. فرایند جمع آوری را به محض رسیدن به استرالیا شروع کردم. اگر طبقه بندی، به دست آوردن اطلاعات مربوط به آثار (مثل عنوان، هنرمند و رویداد مربوطه) و ترجمه ی آنها به انگلیسی را هم بهش اضافه کنیم، حدود یک سال و نیم طول کشید که اطلاعات آماده ی بارگزاری در وبسایت شوند. البته در آن زمان غرض پوشش همه ی آثار نبود. همانطور که می دانید هدف من تنها آثار هنرمندان حرفه ای نبودند، بلکه ساده ترین کارهای آماتوری را که شاید تنها به واسطه ی یک رنگ با بعدی از زیبایی شناسی درگیر بودند را نیز باید به حساب آورده ام. با این حساب هزاران کار تولید شده. مجموعه ای که روز اول راه اندازی در اختیار عموم قرار گرفت، شامل حدود 1400 اثر در 24 شاخه ی هنری مختلف بود. جا دارد این مژده را هم همین جا بدهم که با همراهی مخاطبان وبسایت، تا این لحظه که حدود یک ماه از رونمایی پروژه می گذرد، حدود 800 اثر به دست من رسیده اند، که به مرور و پس از بررسی و طبقه بندی، به مجموعه اضافه خواهند شد. نکته ی جالبش این است که خیلی از این آثار برای اولین بار است که در دسترس عموم قرار می گیرند.
تا جایی که من دیدم تبلیغات زیادی در فضای مجازی درباره سایت نکرده اید.این مساله آگاهانه بوده یا دلیل دیگری دارد؟ یعنی اینکه هدفتان محدود به ایجاد یک بایگانی مجازی از آثارهنری مرتبط با جنبش سبز است؟
ببینید، اولویت اول من این است که این پروژه منسوب به هیچ جریان سیاسی و لابی خاصی نشود. این را در وبسایت هم ذکر کرده ام. این پروژه تنها و تنها منسوب به مردم ایران و دردهایشان است. بعد از کمی پرس و جو متوجه جهت گیری های مشخص خیلی از رسانه ها شدم و حس کردم ممکن است اتفاقی که نباید بیفتد. با خودم فکر کردم که باید به این جریاناتی که نزدیک می شوند فرصت بدهم که خودشان را نشان بدهند. خبر رونمایی این وبسایت را همه ی رسانه های عمده دریافت کرده اند؛ اما به خاطر همان مصلحت اندیشی های سیاسی و ماجراهایی که پشت پرده دارند و گرفتارش هستند، از پخش خبرش سر باز زدند. برای من این قضیه قابل درک است. اصرار و عجله ای ندارم؛ نمی خواهم جایگاه پژوهشی و هنری این پروژه و تاثیری که می تواند در مباحثات آتی داشته باشد را فدای حاشیه ها بکنم. همانطور که امروز توجه شما را به خود جلب کرد، به مرور باقی رسانه ها هم متوجه اش خواهند شد.
در بخشی از معرفی سایت نوشته اید که “منابعی به منظور تقویت مباحثات نظری پیرامون مبارزه و پایداری به وسیله ی هنر ارائه خواهد شد”. آیا این منابع تولیدی خواهد بود یا اینکه انها را نیز جمع اوری خواهید کرد؟
قسمت عمده ای از این منابع تولیدی هستند. از حدود شش ماه پیش این وبسایت را به صورت محدود در اختیار برخی مخاطبین عادی، هنرمندان حرفه ای و کارشناسان رسانه قرار دادم و مجموعه مصاحبه هایی را آغاز کرده ام که همچنان هم ادامه دارند. منابع بسیار خوب و قابل تاملی از آب در آمده اند و مطمئنم پس از انتشار مورد توجه قرار خواهند گرفت. جدا از آن «هنر سبزها» به عنوان یک پژوهش، مقالات و مستنداتی را نیز عرضه خواهد کرد. بعد دیگر این بخش، جمع آوری آثار پژوهشی دیگر محققان مرتبط با این حوزه است.
ایا سایت قرار است تنها اثار هنری خلق شده پیش از این را جمع آوری کند یا اینکه خلق آثار هنری مرتبط با جنبش سیز نیز بخشی از برنامه های سایت در آینده است؟ اگر هست آیا تا کنون در این زمینه تلاشی صورت گرفته است؟
واقعیت این است که در مورد طول عمر جنبش سبز نظرات مختفی وجود دارد. خیلی ها اصلا اعتقادی به زنده بودنش ندارند، و در مقابل گروهی هنوز آن را به عنوان یک جنبش مدنی و اجتماعی، جنبشی که حرکت می کند و به پیش می رود می شناسند. قضاوت در این مورد، از حوصله ی این پژوهش خارج بود. ما اگر از مرگ این جنبش هم حرفی به میان نکشیم، ضعیف شدن و کمرنگ شدن نمودهای خارجی آن را نمی توانیم انکار کنیم. آثار هنری هم بخشی از این نمودهای خارجی به حساب می آیند. با توجه به کمیت آثار تولید شده، برای پروژه ی “هنر سبزها” فاصله ی زمانی بین 1388 تا 1390 را در نظر گرفتم؛ وقتی این پروژه به جایی رسید، آن وقت تصمیم دارم نگاه دوباره ای به آثار تولید شده ی بعد از این دوره بیاندازم و بعد از مشخص شدن وضعیت، مراحل بعد این پروژه را تعریف کنم؛ حالا ممکن است اسمش هر چیزی غیر از “هنر سبزها” باشد. چیزی که مشخص است “هنر اعتراضی” به عنوان شاخه ی بالاسری “هنر سبزها” هر روز اثر جدیدی را در خود تعریف می کند.
در مورد تولید آثار هنری برای جنبش، هنوز ایده ای ندارم. فعلا همه ی تمرکزم بر هر چه بهتر کردن این تاریخ نگاری چند رسانه ای است. قصد دارم با ایجاد واسط های کاربری بهتر امکان برقراری رابطه ای بهتر بین مخاطب و آثار را فراهم کنم.
